Projectgegevens

ONTWERPER

Jozef Viérin (1872-1949)

PERIODE

vanaf 13de eeuw, interbellum

​

STATUUT

UNESCO-werelderfgoed & beschermde monument

OPDRACHT

architectuurhistorisch onderzoek & beheersplan

OPDRACHTGEVER

serck dobbelaere | architecten voor Stad Nieuwpoort

Historiek

Nieuwpoort werd in 1163 gesticht door Filips van Elzas. De straten volgen tot op vandaag een dambordpatroon met in het zuiden van de middeleeuwse stad de markt. Langs deze markt werden er al vrij vroeg na het ontstaan van de stad de belangrijkste publieke functies opgericht: de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de stadshal met belforttoren. In de 13de eeuw floreerde Nieuwpoort door de visserij en de handel. Met de scheiding van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden en de politieke onrust in Vlaanderen kwam in de 16de eeuw een einde aan de grootschalige visserij en daarmee ook aan de bloei van Nieuwpoort.

Tegen de 19de eeuw was Nieuwpoort een sluimerende vissersstad geworden: de stadshal was vervallen en de gewenste investeringen bleven uit. Op aandringen van de Commission Royale des Monuments werd de stadshal in de jaren 1880 onder leiding van de Brugse architect René Buyck op romantische wijze gerestaureerd: er werden veertien zoldervensters geplaatst, de buitentrap werd vervangen door een balkon, …

Ongeveer gelijktijdig met de restauratie van de hal, ontstond er door het romantisch toerisme interesse in de middeleeuwse stad: tijdschriften en reisgidsen stuurden de romantici naar het marktplein waar de hal met belfort de trekpleister waren. Het stadsbestuur stapte mee in deze tendens en liet door Joseph Viérin en Henri Carbon een verfraaiingsproject opmaken om de stad aantrekkelijker te maken voor toeristen en toekomstige inwoners en om een woonuitbreiding te realiseren.

Aan de uitvoering van het plan kwam bruusk een einde door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Nieuwpoort werd zwaar getroffen door Duitse bombardementen. Historische foto’s bewaard in de collectie van het In Flanders Fieldmuseum tonen de degradatie van de stadshal, waarvan uiteindelijk enkel een deel van de zuidmuur gespaard bleef. De belforttoren is op de foto’s niet meer zichtbaar.

Als Viérin na de vernielzucht van de oorlog aangesteld werd voor de wederopbouw van Nieuwpoort kreeg hij de kans om deze concepten uit te zuiveren, verder op punt te stellen en te realiseren. De markt bleef het zwaartepunt van het nieuwe plan van aanleg. Door een uitbreiding van de historische kern naar het zuiden kwam deze centraal te liggen in de stad. Het plein vormde vanuit historisch oogpunt al het religieuze en commerciële hart van de stad en werd in het nieuwe plan verder opgeladen met een politieke-administratieve functie: het nieuw stadhuis werd ingepland tussen de stadshal en de kerk.

Voor de wederopbouw van de stadshal baseerde Joseph Viérin zich op bronnen die dateerden van voor de 19de-eeuwse restauratie om zo de hal en de belforttoren te reconstrueren naar het middeleeuws model.

Ondanks de gotische aanblik van belforttoren dateert de huidige toren dus uit het interbellum. Een eeuw later wordt de restauratie van de stadshal en de belforttoren voorbereid. Het gebouw zal ingeschakeld worden in het nieuwe stadskantoor.

Meer weten

https://plannen.onroerenderfgoed.be/plannen/1300